-
1 читкә чыгару
-
2 чит илгә чыгару
= читкә чыгару вывози́ть, экспорти́ровать || вы́воз, э́кспорт -
3 чит
I сущ.1) край, закра́ина, кро́мка; поля́; см. тж. кырыйяулык читен бөгү — подруба́ть края́ платка́
такта чите — кро́мка доски́
күк чите — край не́ба; горизо́нт, небоскло́н
түбә чите — закра́ина кры́ши
эшләпә чите — поля́ шля́пы
2) (декорати́вная) поло́ска, кайма́, каёмка, каёмочказәңгәр чит сызылган ваза — ва́за с си́ней поло́ской
телле-телле шәл чите — фесто́нчатая кайма́ ша́ли
пәрдә кырыйларына чит тоту — подши́ть каёмкой края́ занаве́ски
3) край, окра́инашәһәр чите — окра́ина го́рода
авыл читендә — на краю́ дере́вни
4) опу́шка ( леса)5) обо́чина ( дороги)6) в косв. п. сторона́читтә басып тору — стоя́ть на стороне́
читкә китү — отойти́ в сто́рону
читтән карап тору — смотре́ть со стороны́
читтә булу — быть в стороне́ (на отлёте)
•- читтән торып укучы••читкә китү — избежа́ть ( разговора), уклони́ться, отклони́ться, отвлека́ться/отвле́чься ( от темы)
читкә кую (куеп тору) — отложи́ть (разговор, дело, вопрос)
читкә тибү (тибәрү) — перен. отстрани́ть, отдаля́ть; см. тж. читкә кагу 2)
читкә чәчү — расска́зывать, передава́ть чужи́м, раскрыва́ть, де́лать изве́стным, обнаро́довать (весть, секрет)
читтә калдыру (калдырып тору) — оставля́ть/оста́вить в стороне́, отстраня́ть/отстрани́ть от чего-л.
- читкә кагучиттән караганда — при наблюде́нии, при взгля́де со стороны́
- читкә керү
- читкә тайпылу
- читкә чыгу
- читтә калу II прил.1) чужо́й, неродно́й, не свой, посторо́нний, при́шлыйбарысы да үзебезнеке, чит кеше берәү дә юк — все свои́, посторо́нних (чужи́х) никого́ нет
2) чужо́й, друго́й, ино́й, посторо́ннийчит авылдан — из друго́й дере́вни
көтүгә чит мал ияргән — к ста́ду приста́ла чужа́я скоти́на
чит гадәтләр — чужи́е обря́ды
3) чу́ждый, несво́йственный, чужеро́дный, посторо́нний, нехаракте́рныйчит элементлар — чу́ждые элеме́нты
талантына чит рольләр — ро́ли, чу́ждые его́ тала́нту
4) в знач. косв. п. чужа́я сторона́, чужо́й кра́й, чужби́начиткә китү — уе́хать на чужби́ну
читтә йөрү — броди́ть на чужби́не
читтән кайту — верну́ться из чужи́х краёв
•- чит ил- чит ил кешесе
- чит илдән кертелгән
- чит илдән кертү
- Чит ил эшләре министрлыгы
- чит илгә чыгару
- читкә чыгару
- чит тел••чит итмәү — не счита́ть чужи́м
чит күрү — см. чит итеп карау
- чит итүчиткә китү — отто́к
- чит күз III сущ.; уст.си́тец -
4 контингент
сущ.1) книжн. континге́нт ( состав лиц определённой группы)2) спец. континге́нт (установленное предельное количество, норма чего-л.)укучылар контингенты — континге́нт уча́щихся
читкә чыгару товарлары контингенты — континге́нт това́ров для вы́воза (э́кспорта)
чикләнгән гаскәр контингенты — ограни́ченный континге́нт войск
-
5 бору
перех.1) верте́ть, повёртывать, повара́чивать/поверну́ть (в какую-л. сторону голову, лицо, глаза)башны артка бору — поверну́ть го́лову наза́д; огляну́ться наза́д
йөзне читкә бору — отверну́ть лицо́ в сто́рону
уңга да, сулга да бору — повора́чивать напра́во и нале́во
2) повёртывать/поверну́ть, свора́чивать/сверну́ть куда-л.атны бору — поверну́ть ло́шадь
колясканы өйгә бору — сверну́ть коля́ску к до́му
3) закру́чивать/закрути́ть, крути́ть, скрути́ть, зави́нчивать/завинти́ть || закру́чиваниевинтны бору — закрути́ть винт
4) крути́ть ( усы)5) заводи́ть/завести́ ( часы)6) перен.; разг. обора́чивать, обёртывать/оберну́ть; поверну́ть (разговор, вопрос, жизнь, историю, время и т. п.)сүзне бер темадан икенче темага бору — поверну́ть разгово́р с одно́й те́мы на другую́
эшне үз файдасына бору — оберну́ть де́ло в свою́ по́льзу
•- борып җибәрү
- борып кертү
- борып кую
- борып чыгару -
6 зиһен
сущ.1) ум, ра́зум, рассу́док; сообрази́тельностьзиһен е таза — име́ет здра́вый ум, в здра́вом уме́
зиһен е ачык (у него) — я́сный ум
зиһен е булса, эшкә тиз өйрәнер — е́сли есть сообрази́тельность, то бы́стро нау́чится рабо́тать
2) созна́ние, рассу́докзиһен томанлану — затемне́ние созна́ния
зиһен ен томалау — застила́ть рассу́док
3) мысль; ду́ма; голова́зиһен е башка эшләр белән мәшгуль — голова́ занята́ други́ми дела́ми
зиһен ен читкә бору — отвле́чь (от какой-л.) мы́сли
4) па́мятьзиһен е юк — у него́ нет па́мяти
зиһен дә тоту — храни́ть в па́мяти
•- зиһен ачыклыгы
- зиһен ачылу
- зиһен арту
- зиһен йөртү
- зиһен китү
- зиһен туплау
- зиһен чуалту
- зиһен таркату
- зиһен чуалу
- зиһен таркалу
- зиһен гә алу
- зиһен гә алыну
- не җыю
- зиһен нән китмәү
- зиһен нән чыгару
- зиһен нән чыгу
См. также в других словарях:
чыгару — 1. Нәрсәне дә булса берәр әйбернең эченнән тышка алу, тышка алып кую. Сыеклыкка батырылган берәр нәрсәне кире алу. Берәр җирдән казып яки тартып алу 2. Каян да булса берәр нәрсәне күтәреп алып чыгу, күчерү 3. Кемне дә булса берәр нәрсәнең эченнән … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
этәрү — 1. Кискен хәрәкәт белән этү, читкә кагу 2. Нәр. б. кул белән этеп берәр якка күчерү. Ян якка этү, аралау. Нин. б. көч ярдәмендә берәр нәрсәне кысрыклап чыгару 3. Көч һәм кискен хәрәкәт белән алга таба этеп җибәрү ядро этәрү ярышы 4. Нәр. б.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ату — 1. Кулда булган әйберне ыргыту, ташлау. Кем. б. өстенә берәр нәрсә ыргыту. Кемне дә булса көч белән күтәреп алып читкә ташлау яки егып салу 2. Эчке көч белән бәреп чыгу, ургу таулар ут атып тора. Эчке көч белән бәреп чыгару, ыргыту (бөкене,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
арттыру — 1. Нәр. б. сан, күләм, көч, тизлек һ. б. ш. яктан артык итү, өстәү, күбәйтү 2. Берәр хәлне, вакыйганы сөйләгәндә (язганда) үзеңнән өстәп, күпертеп сөйләү (язу). Билгеле бер чиктән, чамадан читкә чыгу 3. Нәрсәдән дә булса өлеш чыгару, үзеңә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
диверсия — 1. Дошманның сизгерлеген алдау һәм аның көчләрен һөҗүмнең төп юнәлешеннән читкә тарту максаты белән ясалган хәрби маневр 2. Дошман тылындагы объектларны зарарлау, җимерү, сафтан чыгару эшләре; чит дәүләт агентлары алып бара торган һәртөрле җимерү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кагу — 1. Шаку, җиңелчә бәргәләү 2. Бәреп, сугып сигнал бирү чаң к. 3. Ярга бәрү дулкын к. 4. Кадак, казык, чөй кебек нәрсәләрне бәреп кертү 5. Кадаклау 6. Суккалап яки селкеп тузаннан арындыру 7. Селкеп бушату, түгү 8. Яратып, иркәләп аркадан, иңбаштан … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
каеру — 1. Беркетелгән, ныгытылган нәрсәне икенче бер әйбер ярдәмендә урыныннан куптару, чыгару. Әйбернең бер башын яки ягын кире якка юнәлтү, бору 2. Аяк, кул, баш һ. б. ны нормаль булмаган торышка китереп бору, имгәтү 3. Зур күләмле итеп актару,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тарту — I. диал. и. Егетнең кәләшенә бирә торган бүләге. II. ТАРТУ – (ТАРТТЫРУ) (ТАРТЫЛУ) – ф. 1. Көч белән үзеңә якынайту; киресе: этәрү. ТАРТЫП – рәв. кискен яки көчәнеш белән 2. Нәр. б. якынга сөйрәп китерү. Берәр якка күчереп кую 3. Сөйрәү, өстерәү 4 … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
